Шупашкарти «Трак ен» ентешлӗхӗн правленийӗ тата Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх пайташӗсем тӑрӑшнипе «Нестер Янкас пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ» ятлӑ ҫӗнӗ кӗнеке кун ҫути курчӗ. Кӗнекене поэтӑн сӑввисемпе поэмисем, тӗрлӗ авторӑнне вырӑс чӗлхинчен чӑвашла куҫарнӑ сӑввисем, Нестер Янкас эпиграммисем, поэтӑн кӗвве хывнӑ сӑввисем, прозӑпа ҫырнӑ калавӗсем, пубицистика статйисем, ҫырӑвӗсем кӗнӗ. Кунтах чӑваш поэчӗсемпе шкул ачисем Нестер Янкаса халалланӑ сӑвӑсем, поэт пурнӑҫӗпе пултарулӑхне хакланӑ тата тӗрлӗ хаҫат-журналта пичетленнӗ статьясем вырӑн тупнӑ. Кӗнекере Красноармейски районӗнчи Нестер Янкас ячӗпе хисепленекен культурӑпа искусство тата литература пӗрлӗхӗн ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен те тӗплӗн ҫутатнӑ. Нестер Янкас ячӗллӗ Премине тивӗҫнӗ пултарулӑх ҫыннисемпе коллективсен пӗтӗмӗшле ятлӑхне те панӑ.
Нестер Янкас еткерлӗхне пухас тӗлӗшпе тата кӗнекене пичете кӑларас тӗллевпе анлӑ редколлеги ӗҫленӗ. Вӗсем хушшинче ҫак юлташсен ячӗсене курма пулать: Алексеев О.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствин ҫӗнӗ вӗренӳ технологийӗсен центрӗнче Вӗрентекен ҫулталӑкне халалласа «Информаципе коммуникаци технологийӗсем — вӗрентекенсен ӑсталӑхӗпе пултарулӑхне аталантармалли майсенчен пӗри» ӑмӑртӑвӑн 2 (куҫӑм) турӗ вӗҫленнӗ. Унта пурӗ республикӑри 25 муниципалитетран 116 вӗрентекен хутшӑннӑ, вӗсенчен 61 вӗрентекен мала тухнӑ.
Иккӗмӗш турта ҫӗнтернисем хушшинче Красноармейски районӗн педагогӗ те пур. Вӑл — Красноармейски 2-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗ Михайлов Виталий Михайлович. Учитель «Предметпа класс тулашӗнче ИКТ-па усӑ курса мероприяти ирттересси» проект хатӗрлесе тӑратнӑ. Жюри членӗсем унӑн ӗҫне пӗрремӗш вырӑн парса хакланӑ.
Саламлатпӑр!
Авӑнӑн 11-мӗшӗнче Шупашкарти «Олимпийский» стадионта икӗ хут Совет Союзӗн Геройне, СССР тава тивӗҫлӗ спорт мастерне, СССР летчик-космонавтне А. Г. Николаева асӑнса «Советская Чувашия» хаҫат парнисене ҫӗнсе илессишӗн эстафета чупӑвӗ иртрӗ. Унта Трак енри 7 команда вӑй виҫрӗ. Асӑннӑ ӑмӑртуран Трак гимназийӗн команди Олимп чемпионкин Валентина Егорован кубокӗпе таврӑнчӗ.
Чӑваш Ен прессин спорт фестивальне хутшӑнма килнисене ЧР Президенчӗ М. В. Игнатьев, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, хӑвӑрт утас енӗпе Олимп чемпионки, Шупашкар хулин хисеплӗ гражданинӗ Елена Николаева, ҫамрӑксен пӗрремӗш Олимп вӑййисен чемпионки Екатерина Блесткина, «Советская Чувашия» хаҫат редакторӗ А. Г. Соловьев ӑшшӑн саламларӗҫ, ӑнӑҫлӑ стартпа финиш сунчӗҫ.
Чи малтанах старта хаҫатҫӑсем тухрӗҫ. 14 команда вӑй виҫрӗ кунта. Ытти ҫулсенчи евӗрех Чӑваш патшалӑх университетӗнчи «Альмаматер» команда ҫӗнтерчӗ.
Нумай пулмасть Красноармейски район центрӗнчи Халӑх пултарулӑх ҫурчӗн вулав пӳлӗмӗнче Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх правленийӗн черетлӗ ларӑвӗ иртрӗ. Пӗрлӗх правленийӗн председателӗ Г.Л.Ефимов ҫуллахи тапхӑрта туса ирттернӗ ӗҫсем ҫинче чарӑнса тӑчӗ, пӗрлӗх умӗнче ҫитес вӑхӑтра кун йӗркинче тӑракан тӗллевсене палӑртрӗ. Ҫитес тапхӑрта пурнӑҫа кӗртмелли ӗҫ планне ҫирӗплетес ыйтупа юрӑ-кӗвӗ секцийӗн ертӳҫи Никоноров Н.М., правлени председателӗн ҫумӗ Ершов Н.Г., ӳнер искусствисен секцийӗн ертӳҫи Серафимов В.С. тата краеведени секцийӗн ертӳҫи Константинов В.З. тухса калаҫнӑ. Правлени членӗсем ҫитес вӑхӑтра ирттермелли мероприятисен шутне хӑй тӗллӗн вӗреннӗ И.Р.Степанов композиторӑн (Кушкӑ ялӗ) юрӑ кӗнекине презентацилессипе, хӑй тӗллӗн вӗреннӗ Н.Г.Григорьев композиторӑн (Красноармейски ялӗ) 85 ҫулхи юбилейне паллӑ тӑвассипе, Вархуш Эншей поэтӑн (Еншик Чуллӑ ялӗ) 90 ҫулхи юбилейне паллӑ тӑвассипе тата М.
Кӗнекен тулли ячӗ — «Телей ҫӑлтӑрӗ — гимнази директорӗ». Автор унта Трак чӑваш-нимӗҫ гимнази директорӗн Г.И.Юлмасовӑн ӗҫӗ-хӗлне, 55 ҫулхи кун-ҫулне, ҫемйин аталанӑвне тата унӑн пурнӑҫри ҫитӗнӗвӗсене ҫутатса панӑ. Кӗнеке 50 экземплярпа «Ҫӗнӗ вӑхӑт» типографире пичетленсе тухнӑ. Калӑпӑшӗ — 24 страница.
Кӗнеке ум сӑмахне автор хӑех ҫырнӑ. Унта ҫапла каланӑ:
«Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та, ниепле майпа та хама икӗ «пиллӗклӗ» хӗрарӑм тесе калама пултараймастӑп. Йӑлтӑртатакан кӑвак куҫ, ӗҫ шухӑшлӑ сӑн-пит, пурнӑҫ йӗрӗсем вуҫех те ҫук. Таҫти никам пурӑнман утравра пурӑнатӑп тейӗн.
Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та, хама телейсӗр теес килмест. Юратнӑ мӑшӑр тaтa икӗ улӑп ывӑл пур. Вӗсене эпӗ юрататӑп. Вӗсем те мана алӑра йӑтса ҫӳреҫҫӗ.
Тӗкӗр ҫине пӑхатӑп та миме витӗр шкул ҫуртне куратӑп. Таса тa ҫутӑ классем, тӗлӗнмелле пултаруллӑ ӗҫтешсем, нумай-нумай ҫунатлӑ ачасем...»
Красноармейски район энциклопеди кӗнекинчен (автор ӑнлантарӑвӗпе): «Юлмасова Галина Илларионовна ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 2010 ҫулта 55 ҫул тултарать. Янкас шкулне 1970 ҫулта вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн 1972 ҫулта вӑтам пӗлӳ пӗтерни ҫинчен Красноармейски шкулӗнче аттестат илет.
Паян Красноармейски районӗнчи шкулсенче те пӗрремӗш шӑнкӑрав янӑрарӗ. Пӗлӳ кунӗнче шкул партти хушшине 1900 ача ларчӗ. Вӗсенчен 156-шӗ — пӗрремӗш хут.
Красноармейски район администрацийӗн пуҫлӑхӗ В.В.Александров ялти иккӗмӗш номерлӗ шкулта пулчӗ, ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланнӑ ятпа ачасене, вӗрентекенсене, ашшӗ-амӑшне тата педагогика ӗҫӗн ветеранӗсене саламларӗ. Тӗрлӗ конкурсра ҫӗнтернӗ вӗренекенсемпе вӗрентекенсене Хисеп хучӗсемпе Дипломсем парса чысларӗ. Савӑнӑҫлӑ линейкӑра шкул директорӗ С.М.Николаева тата районти педагогика ӗҫӗн ветеранӗсен организацийӗн ертӳҫи Л.Г.Григорьев тухса саламлӑ сӑмах каларӗҫ. Пӗрремӗш шӑнкӑрава кӑҫал вунпӗрмӗш класра вӗренекен Миша Фризенпа пӗрремӗш класс вӗренекенӗ пачӗҫ.
Трак чӑваш-нимӗҫ гимназийӗнче Красноармейски район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ, вӗрентӳ пайӗн пуҫлӑхӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ Ю.
Пурнӑҫ пӗр вырӑнта тӑмасть. Акӑ, Трак тӑрӑхӗнчи Карай шкулне уҫнӑранпа 120 ҫул та ҫитрӗ ӗнтӗ.
Ҫак тавралӑха пирвайхи ҫынсем ХVII ӗмӗртех килсе вырнаҫнӑ. Кӑна ҫак тӗслӗх те аван кӑтартса парать: Пайтул Искеев Степан Разин пуҫарнӑ пӑлхава (ХVII ӗмӗр) хутшӑннӑ чӑвашсенчен пӗри пулнӑ.
Патша вӑхӑтӗнчи архивра тупнӑ документсене тишкернӗ май чӑваш тӗпчевҫисем (Иван Одюков, Валем Ахун) вӗсенче асӑннӑ «Хуракасси» (Каракасы) Карайкасси ятлӑ пулма пултарнине ҫирӗппӗнех калаҫҫӗ. Халӗ вӑл — Сурӑмхӗрри ялӗ. Унтан инҫех мар, Сурӑм шывӗ леш енче, Хурапыр ятлӑ ял та пур.
1875 ҫулта чӑвашсен просветительне И.Я. Яковлева округ инспекторне лартаҫҫӗ. Вӑл час-часах халӑх хушшине тухса ҫӳрет, хӑш-пӗр ялсенче нумайлӑха чарӑнса тӑрать, шкул ӗҫне пуҫарас тӗллевпе ҫӗкленнӗ ыйтусене татса пама тӑрӑшать. 1890 ҫулта Сурӑмхӗрринче шкул уҫӑлать.
Ҫӗнӗ Выҫҫӑлкӑ ялӗ Красноармейски районӗн чиккинче, Ҫӗрпӳ районӗ ҫывӑхӗнерех вырнаҫнӑ. Илемлӗ вырӑн — Ункӑ шывӗ юнашар. Ҫумма-ҫумӑн тенӗ пекех Ҫавалҫырма, Енӗшкасси ялӗсем лараҫҫӗ, Ункӑ урлӑ каҫсан — Ҫӗрпӳ районне кӗрекен Ҫӗньял. Шӑп та лӑп ҫак ял ӗнтӗ шӑматкун, ҫурлан 14-мӗшӗнче, хӑйӗн 120 ҫулне паллӑ турӗ. Уява 200 ҫын ытла пуханчӗ.
Каласа хӑварас пулать, 1990 ҫулта ялӑн 100 ҫулне палӑртнӑччӗ. Вӑхӑт хӑвӑрт шӑвать — унтанпа ялта та улшӑнусем чылай пулса иртрӗҫ. 1997 ҫулта ҫӗнӗ урам хыврӗҫ (урам Степан Кураков ячӗллӗ — вӑл колхозӑн пӗрремӗш председателӗ пулнӑ). Унта халӗ 5 кил. Ҫавӑн пекех 20 ҫул хушшинче яла газ кӗртрӗҫ, асфальтлӑ ҫул ҫитрӗ.
Уява Красноармейски районӗн пуҫлӑхӗ В.В. Александров уҫрӗ. Вӑл кӗскен район пурнаҫӗпе паллаштарчӗ. Ҫӗнӗ Выҫҫӑлкӑ халӑхне ҫӗнӗ урамра шыв башни ҫуккки самай пӑшӑрхантарать иккен, ҫавна май Владимир Валерьянович яла шывпа тивӗҫтерес ыйтӑва 2011 ҫулхи район аталанӑвӗн программине кӗртме шантарчӗ.
«Трак Ен» сайтра (вӑл Красноармейски районӗн официаллӑ сайчӗн чӑвашла варианчӗ шутланать) нумай пулмасть ҫакӑн пек ыйту кӑларчӗҫ: Трак ялӗн чӑн-чӑн ятне каялла тавӑрмалла-и?
Хальхи ята 1940 ҫулхи ҫурлан 16-мӗшӗнче панӑ. Чӑваш Республикин Аслӑ Канашӗн Президиумӗ Трак районне Красноармейски ятпа ылмаштарма Хушу йышӑннӑ, унпа килӗшӳллӗн Малти Трак ял ятне Красноармейски (Хӗрлӗ Ҫар) ҫӗнӗ ят панӑ. Кунсӑр пуҫне Вӑта Трак ялне Липовка (Ҫӑкалӑх), Кайри Трак ялне Васнар теме йышӑннӑ.
Пӗрисем каланӑ тӑрӑх, ял ячӗ «трактир» (эрех-сӑра ӗҫмелли хупах) сӑмахпа ҫыхӑннӑ теҫҫӗ. Ку версие нимӗнле чӑнлавпа та ҫирӗплетме ҫук. Ку шухӑша Красноармейски ят памашкӑн коммунистсен идеологӗсем шутласа кӑларни паллӑ. Теприсем ку ял Трак ятлӑ ҫын ҫемйинчен пуҫланса кайнӑ имӗш (кун пек халап чӑн та пур). Виҫҫӗмӗшсем каланӑ тӑрӑх, трак тени ӗҫсе-супса ҫапкаланса ҫӳрекен ҫынна пӗлтерет тени те пур. Юлашки верси те коммунистсен идеологине ҫирӗплетме кӑна кирлӗ пулнӑ пек туйӑнать.
| ҪУР | 04 |
Чӑваш кӗнеке издательсвин «Ҫӗнӗ кӗнекесем» («Книжные новинки») лавккисене Юрий Сементерӗн «Хушка» кӗнеки ҫитрӗ. 32 страницӑллӑ кӗнекен хакӗ 44 тенкӗ.
Юрий Семенович Сементер Красноармейски районӗнчи Танӑш ялӗнче 1941 ҫулхи кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вӑл тӑван литературӑра аллӑ ҫул ӗҫлесе вӑтӑра яхӑн кӗнеке пичетлесе кӑларнӑ. Паллӑрах кӗнекисем: «Йӗс шӑнкӑрав», «Чӗнтӗрлӗ кӗпер», «Хурапа шурӑ», «Хуркайӑк ҫулӗ», «Ҫиҫӗм сапаки».
«Хушка» ятлӑ сӑвӑлла калава Чӑваш енри Ҫӗрпӳ районӗнчи пӗр хуҫалӑхри ҫӗнтерӳҫӗ ӗне пурнӑҫӗнче вӑрҫӑн малтанхи уйӑхӗсенче пулса иртнӗ ӗҫ-пуҫа тӗпе хурса ҫырнӑ.
Сӑвӑлла калава вырӑсла А.И. Дмитриев тӑлмач куҫарнӑ.
Кӗнекене кӗҫӗн ҫулхи ачасене кӑмӑла каясса шанатпӑр.
+20.3 °C